Cognitieve Gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie (cgt) is een behandeling die je samen met een therapeut doet. Cgt is actief en doelgericht: je gaat je eigen gedrag en gedachten onderzoeken en aanpassen.

Uit onderzoek blijkt dat deze therapie goed werkt bij veel psychische problemen. 

Cgt maakt de kans kleiner dat psychische en lichamelijke problemen terugkomen. In een aantal gevallen werkt cgt werkt beter dan medicijnen. En cgt heeft minder bijwerkingen dan medicijnen.

Hoe werkt cgt?

Cgt leert je via oefeningen en opdrachten anders te denken en te doen. Dit vermindert je klachten. Cgt geeft je ook handvatten waarmee je problemen in de toekomst beter aankan.

Cgt is vooral gericht op het hier en nu. De oorzaak van je klachten kun je namelijk niet altijd meer vinden. Dat is ook niet altijd nodig. De belangrijkste vraag voor een cgt-behandeling is: waarom blijft dit probleem nu bij jou voortbestaan?

Het kan zijn dat je terecht bent gekomen in een negatieve spiraal van gedachten, gevoelens en gedrag. Stel, je hebt ruzie op je werk gehad. En je bent daardoor onzeker geworden over wat je collega’s van je denken. Uit angst voor afwijzing trekt je je steeds meer terug. Je doet niet meer mee aan sociale activiteiten. Door dit gedrag ga je er steeds minder bij horen en voel je je verdrietig.

Dit is natuurlijk maar een voorbeeld. Het kan zijn dat je ergens anders last van hebt. Maar ook dan kun je te maken hebben met die negatieve spiraal. Met cgt leer je die te doorbreken door anders te gaan reageren.

Hoe gaat een cgt-behandeling in zijn werk?

Eerst breng je samen met je therapeut in kaart wat er gebeurt in je leven. En hoe je op die gebeurtenissen reageert. Je onderzoekt hoe goed jouw manier van reageren je helpt. En of er manieren mogelijk zijn die je méér helpen.

Daarna ga je oefenen met nieuwe manieren van denken en doen. Dat doe je tijdens de afspraak met je therapeut, maar vooral buiten de spreekkamer.

Cgt is dus een actieve therapie waar je in je dagelijkse leven mee aan de slag gaat. Door dat oefenen leer je vaardigheden waar je je hele leven iets aan hebt.

Persoonlijke aanpak

Cgt is een samenwerkingsproject. Je therapeut stemt haar/zijn aanpak af op jouw situatie en wensen. Zij/hij gaat uit van jouw kracht en mogelijkheden om je problemen aan te pakken.

Van psychische klachten kun je goed herstellen. Toch kan het zijn dat sommige klachten niet helemaal verdwijnen. Cgt kan je helpen om daar minder last van te hebben.

Doelgerichte therapie

Cg-therapeuten zijn opgeleid om volgens een duidelijk plan aan de slag te gaan. Ze vragen regelmatig: Hoe ver ben je met je doelen? Waar loop je tegenaan? Hoeveel last heb je nog van je klachten?

Het doel van cgt is een afname van je klachten. Vaak hebben mensen meerdere klachten die invloed op elkaar hebben. Met je therapeut breng je in kaart wat je belangrijkste klacht is. Daar ga je als eerste mee aan de slag. Als die afneemt, worden andere klachten vaak ook minder.

Wat is EMDR?

EMDR is een vorm van therapie die gebruikt wordt voor het verwerken van trauma’s. De afkorting staat voor Eye Movement Desensitization Reprocessing. Bij een EMDR behandeling helpt de psycholoog je om de emotionele lading bij een heftige herinnering te verminderen. Je vergeet niet wat er is gebeurd, maar de emoties die je erbij voelt worden minder sterk. Dat kan uitkomst bieden wanneer je (langdurige) klachten hebt als gevolg van een trauma.

Wanneer wordt EMDR gebruikt?

EMDR therapie wordt onder andere toegepast wanneer je een trauma hebt meegemaakt: een nare of schokkende gebeurtenis of reeks van nare gebeurtenissen. Een trauma kan behoorlijk wat klachten geven. Zo kun je last krijgen van:

• Angsten en paniek;

• Herbelevingen;

• Vermijdingsgedrag.

Wanneer je het moeilijk vindt om je trauma goed te verwerken, kan het helpen om hierbij hulp te zoeken van een psycholoog. EMDR is naast cognitieve gedragstherapie één van de mogelijkheden voor het behandelen van een trauma.

EMDR in je behandeling

Hoe werkt EMDR?

Tijdens de EMDR behandeling stelt de psycholoog je een aantal vragen. Je denkt hierdoor terug aan de nare gebeurtenis waardoor een trauma is ontstaan en de therapeut verzamelt informatie over de gebeurtenis.

Daarna start het verwerkingsproces. De psycholoog vraagt je opnieuw aan de gebeurtenis te denken. Ondertussen gebruikt de psycholoog nu een afleidende stimulans: De psycholoog beweegt voor jouw ogen zijn of haar vingers op en neer. Deze beweging volg je met je ogen, terwijl je aan de herinnering denkt. De afleiding kan ook worden gegeven door het laten horen van geluiden of het geven van aanrakingen op de knieën.

Wat zijn de effecten van EMDR?

Doordat je werkgeheugen veel tegelijkertijd moet verwerken, vervaagt het beeld aan je herinnering. Hij gaat niet helemaal weg, maar de emotionele lading die op de herinnering rust, neemt af. 

Het gevolg is dat je weer beter terug kunt denken aan bepaalde situaties, zonder daarbij angst of paniek te ervaren. Je wordt niet meer overmand door emoties op het moment dat iets of iemand je aan de gebeurtenis doet herinneren. De herbelevingen worden minder en ook je vermijdingsgedrag neemt hierdoor af.

Wat is schematherapie?

Schematherapie richt zich op het aanpakken van schema’s die niet werken voor je. Schema’s in de psychologie zijn je opvattingen, emoties en houdingen over jezelf, anderen en de wereld om je heen. Denk bijvoorbeeld aan schadelijke emotionele overtuigingen of hardnekkige patronen. Deze schema’s kunnen de oorzaak zijn of worden van psychische klachten en schadelijk gedrag. De disfunctionele schema’s noemen we ook wel valkuilen of ‘een gevoelige snaar’.

Bij schemagerichte therapie leer je bestaande patronen en valkuilen herkennen. Je ontwikkelt inzicht in je emotionele behoeftes en gevoelens. Het is een begripvolle therapie, waarbij de therapeut van verschillende therapievormen gebruik maakt. Afhankelijk van waar jouw behoeftes liggen. Het doel: ingesleten patronen doorbreken.

Hoe ontstaan niet-functionele schema’s?

De meeste schema’s ontwikkelen zich in je jeugd. Ze zijn ontstaan omdat er onvoldoende tegemoet is gekomen aan jouw basisbehoeften als kind. Dit levert frustratie op en veroorzaakt de psychische klachten. De basisbehoeften van een kind bestaan uit:

• Veiligheid;

• Verbondenheid;

• Zelfexpressie;

• Spel en spontaniteit;

• Zelfwaardering;

• Autonomie;

• Realistische grenzen.

• De oorzaak van schade aan de basisbehoeften is bijvoorbeeld geweld, misbruik, pesterijen of een gebrek aan liefde. Ook te veel of te weinig aandacht is schadelijk: zo is een gebrek aan zorg en aandacht schadelijk, maar ook overbescherming is nadelig voor een kind.

Hoe werkt schematherapie?

Bij schemagerichte therapie probeert de psycholoog jou een stukje terug te geven van wat je in je jeugd hebt gemist. Dit gebeurt op een warme en begripvolle manier. Zo probeert de therapeut samen met jou de schema’s te repareren.

Daarnaast wordt bij schematherapie gebruik gemaakt van verschillende interventies. Deze zijn erop gericht om jou inzicht te geven in je emotionele behoeftes en gevoelens. En om uiteindelijk de niet-helpende patronen te doorbreken.

Wat wordt er van jou gevraagd bij schematherapie?

Voor het behalen van succes met schematherapie, is het van belang dat:

• Je bereid bent om je valkuilen onder ogen te komen;

• Je begrijpt wat jouw ingesleten patronen met jou doen en wat voor gevolgen ze hebben;

• Je ook in het dagelijks leven bezig blijft met observeren en veranderen. Een patroon doorbreken lukt je niet in één dag, dat moet je blijven oefenen. En daar is discipline voor nodig.

Schema’s & Schemamodi

Jouw schema’s zorgen ervoor dat je jezelf in een bepaalde modus bevindt: een bepaalde versie van jezelf. Schema’s zijn de manier waarop je kijkt naar je zelf, anderen en de wereld om je heen. Een schema bevat herinneringen, overtuigingen, lichamelijke gewaarwordingen en emoties. Een schema ontstaat door:

• Ervaringen in je kindertijd;

• Temperament;

• Mate waarin aan jouw basisbehoeften is voldaan.

Positieve ervaringen geven je schema’s waar je wat aan hebt. Ze helpen je vooruit in je leven. Als je iets hebt gemist in je jeugd, kunnen niet-functionerende schema’s ontstaan.

Modi zijn tijdelijke gemoedstoestanden afhankelijk van de geactiveerde schema’s. Een niet-functionerend schema, leidt tot een modus die jou tegenwerkt.

Neem bijvoorbeeld een negatieve overtuiging die je hebt over jezelf. Deze negatieve overtuiging is het niet-functionerende schema. De overtuiging zorgt ervoor dat je nare gedachten en vervelende gevoelens hebt over jezelf. Deze gedachten en gevoelens zijn de modi.

Wanneer volg je schematherapie?

Schematherapie wordt in verschillende gevallen toegepast, onder andere bij:

• Persoonlijkheidsstoornissen;

• Depressieve stoornissen;

• Angststoornissen;

• Eetstoornissen.